Sinds de dood van visverkoper Mohsin Fikri, eind oktober vorig jaar, gist het in de Rif. Tot nu toe waren er demonstraties in Al Hoceima en aangrenzende dorpen, zoals Imzouren en Beni Bouayach. Meestal verliepen die protesten vreedzaam, maar gisteren liep het uit de hand, met de hardhandige arrestatie van de leider van de demonstranten, Nasr Zafzafi. Hij werd afgevoerd naar de gevangenis in Casablanca. Het leger stond al dagen paraat om uit te rukken en met geweld de orde te herstellen. De directe aanleiding voor de arrestatie van Nasr Zafzafi was dat hij afgelopen vrijdag, tijdens de preek in de moskee van Al Hoceima, luidkeels protesteerde tegen de woorden van de imam. Die had gezegd dat de protesten zondig waren, ‘fitna’. ‘Zijn de moskeeën van God, of van de makhzen?’ riep Zafzafi woedend, onder luide bijval van andere moskee-gangers. Daarmee ging hij te ver, meteen werd er een arrestatiebevel uitgevaardigd.
Vandaag is het weer rustig in Al Hoceima. Maar zijn met Zafzafi’s arrestatie de problemen opgelost? Nee, natuurlijk niet. De onvrede bij de Riffijnen zit diep. Al sinds Marokko’s onafhankelijkheid in 1956 vragen ze om meer werkgelegenheid, beter onderwijs voor hun kinderen, toekomstkansen en uitroeiing van de welig toerende corruptie. Ze willen een oncologie-hospitaal zodat de vele kankerpatiënten niet een dagreis naar Casablanca of Rabat hoeven te maken voor hun behandeling. Veel mensen denken dat het hoge aantal kankerpatiënten in deze regio te maken heeft met de gifgasbombardementen waaronder de Riffijnse bevolking heeft geleden in de oorlog tegen de Spaanse kolonisators, in de jaren twintig van de vorige eeuw. Of dat het te wijten is aan napalmbommen, die het nieuwe Marokkaanse leger misschien ingezet heeft, toen de Riffijnen in de winter van 1958/1959 in opstand kwamen tegen de eerste regering van Marokko als zelfstandig koninkrijk.
De Marokkaanse regering neemt de protesten hoog op. De demonstranten worden ervan beschuldigd geld uit het buitenland, onder andere uit Nederland, te ontvangen. En, nòg erger, de protesterende jongeren zouden zich willen afscheiden van Marokko, en hun regio willen omvormen tot een zelfstandige staat. Het woord ‘separatisten’ viel. In beide gevallen wordt de veiligheid van de staat aangetast, vinden de autoriteiten, en daarop staan hoge en strenge straffen. Of de demonstranten geld uit het buitenland ontvangen? Vast wel. Sterker nog, heel veel Marokkanen ontvangen geld uit het buitenland, van hun familieleden, de migranten in Europa, die weten hoe moeilijk het is om in Marokko zonder steun van buitenaf de eindjes aan elkaar te knopen. En ja, als je al zo lang wacht op de overheid, die voor meer werkgelegenheid moet zorgen, voor goed onderwijs, die de corruptie moet bestrijden, en je ziet hoe weinig er gebeurt, dat werkt natuurlijk wel eigengereidheid in de hand. En migratie naar Europa. Daar pikken de jongeren het zo langzamerhand niet meer, hoe het leger wordt ingezet om de problemen ‘op te lossen’.
Top stuk